Diabeti i sheqerit i tipit 2, i quajtur ndryshe edhe diabeti i të rriturve, njihet si forma joinsulinovartëse e diabetit. Në fakt, terminologjia e mësipërme i referohet klasifikimit relativisht të vjetër, por realisht të fundit të OBSH -s (Organizatës Botërore të Shëndetsisë) mbi diabetin e sheqerit. Kjo për faktin se, gjatë viteve të fundit tipi 2 i diabetit po haset gjithnjë e më shumë tek të rinjtë. Lidhja e ngushtë e tij me obezitetin ka bërë që shpesh të përdoret termi " diabezitet ". Ky fenomen është mjaft i shpeshtë tek adoleshentët me mbipeshë trupore të rëndësishme.

Diabeti tip 2 përfaqëson rreth 90% të sëmundjes së diabetit të sheqerit në përgjithësi. Në kushtet e një konsumi të madh të ushqimit, shfaqja e tij është pasojë e mosnjohjes nga ana e qelizave të organizmit të  hormonit insulinë, që është përgjegjës për përdorimin
e sheqerit nga këto qeliza. Përballë një situate të tillë, fillimisht pankreasi mbiprodhon insulinë për të kompensuar gjendjen, por më pas ai lodhet dhe pakëson prodhimin e saj, madje mund edhe ta ndërpresë atë. Pikërisht në këtë moment sheqeri nuk mund të përdoret nga qelizat, për pasojë ai grumbullohet në gjak duke shkaktuar hipergliceminë (niveli i lartë i sheqerit në gjak).

Në rastin e mungesës së insulinës në organizëm, organizmi nuk është më i aftë t’i përdorë plotësisht glucidet (sheqernat). Për pasojë, glicemia rritet në mënyrë të vazhdueshme, duke shkaktuar fillimisht intolerancën e glukozës     (prediabeti-faza që paraprin diabetin e vërtetë).

Kur sasia e sheqerit në gjak është mjaft e lartë (mbi 180 mg/dl), sasitë e tepërta të sheqerit reflektohen edhe në urinë, pra sheqeri konstatohet dhe mund të matet në urinë, ku normalisht nuk duhet të ishte i pranishëm. Ky eleminim i sheqerit nëpërmjet urinës shoqërohet edhe nga humbja e sasive të mëdha të lëngjeve bashkë me të, që çon në dehidratim dhe në shfaqjen e etjes kompensatore.

Si shkaqe te diabetit tip 2 konsiderohen:

• Personat e prekur nga sindromi metabolik (që përfshin një grup simptomash, si: depozitimi i dhjamit në zonën e barkut, rritja e nivelit të yndyrnave në gjak, rritja e presionit të gjakut, ngritja e nivelit të sheqerit mbi maksimumin e normës) pas një periudhe të caktuar kohore mund të shfaqin diabetin e tipit 2.
• Mbipesha:rreth 80-90 % e diabetikëve tip 2 janë me mbipeshë trupore.
• Gjithashtu, rol thelbësor luajnë edhe mosha dhe trashëgimia familjare. Kështu, me kalimin e moshës, prodhimi natyral i insulinës pakësohet, por nëse kjo kompensohet me rritjen e shkallës së aktivitetit fizik dhe një ushqyerje të shëndetshme, evitohet shfaqja e diabetit tip 2. Jo të gjithë personat e moshuar preken domosdoshmërisht nga diabeti i sheqerit i tipit 2!
• Trashëgimia është jashtëzakonisht e rëndësishme në shfaqjen e diabetit tip 2. Kështu, nëse njëri nga prindërit është i diagnostikuar me diabet tip 2, mundësia që ai të shfaqet tek fëmija është e madhe. Kjo mundësi rritet akoma më tepër nëse tek fëmija janë të pranishëm edhe faktorë të tjerë të rrezikut për sëmundjen e diabetit (siç janë mbipesha trupore, mungesa e aktivitetit fizik,etj). Në këto kushte, mundësia që fëmija të shfaqë një diabet tip 2 rritet me 50%.

Faktorët e rrezikut:

• Mbipesha trupore
• Presioni i lartë i gjakut (hipertensioni arterial)
• Niveli i lartë i yndyrnave në gjak
• Përdorimi për periudha të gjata kohore i disa medikamenteve, siç janë ato me bazë kortizoni
• Trashëgimia familjare për diabet tip 2
• Mosha

• Etje e theksuar
• Lodhje trupore e vazhdueshme
• Urinim i shpeshtë
• Infeksione të shpeshta të lëkurës dhe mukozave
• Irritime të lëkurës (të kruajtura)  
• Simptomat e kalcifikimit të arterieve (arterioskleroza), që është ndërlikim i diabetit

Diagnostikimi i dabetit tip 2 realizohet nga:

• Njohja e mjekut  me simptomat e pacientit, me historinë e fillimit të tyre, si dhe me faktorin e trashëgimisë familjare për sëmundjen e diabetit.
• Majtjet e përsëritura të nivelit të sheqerit në gjak (glicemisë) në gjendjen esëll (vlerat  ndërmjet  6,1 mmol/L - 7,0 mmol/L  tregojnë për  fazën e tolerancës së dëmtuar të glukozës ( prediabeti), ndërsa niveli esëll   =7,0 mmol/L  tregon për praninë e diabetit)
• Matja e nivelit të hemoglobinës së glukozuar (HbA1c), e cila reflekton mesataren e vlerave të sheqerit në gjak për tre muajt e fundit.  
• Egzaminimi  i retinës  (fundus oculi)  dhe matja e tensionit të syrit
• Vlerësimi I funksionit të  veshkave
• Matja e nivelit të yndyrnave në gjak 
• Matja e presionit arterial
• Analiza e urinës (çdo vit)
• Egzaminimi fizik i pacientit (vlerësimi i pranisë së edemave, që janë enjtje të këmbëve nga mbajtja e ujit në to)
• Elektrokardiograma (EKG)

• Këshilla dietologjike, lidhur me ndryshimin e mënyrës së ushqyerjes dhe rënien në peshë.
• Aktiviteti fizik
• Edukimi diabetik i pacientit dhe vëtëkontrolli i glicemisë
• Trajtimi me  medikamente antidiabetike dhe/ose me insulinë

Rekomandimet për ndryshimin e mënyrës së ushqyerjes dhe arritjen e peshës ideale (normale)

• Si pikë referimi për mënyrën e ushqyerjes dhe kalorazhin ditor që duhet konsumuar shërben IMT (indeksi i masës trupore). Vlerat e saj duhet të mbahen nën  25 kg/m²,  me perimetër të belit nën 80 cm tek femrat dhe nën 94 cm tek meshkujt.

Raportet e kalorazhit të siguruar nëpërmjet ushqimit:

• Rreth 50% glucide (karbohidrate, sheqerna)
• 30-35% yndyrna (prej të cilave 10-15% në formën e acideve yndyrore të pangopura, si vaji i ullirit)
• 15-20% proteina

 Përmbajtja energjitike e produkteve kryesore ushqimore dhe alkoolit:

• 1 g yndyrna = 9 kcal
• 1 g glucide = 4 kcal
• 1 g proteina = 4 kcal
• 1 g alkool = 7 kcal

Insulina është mënyra e vetme e mjekimit në personat me diabet tip 1, ku pankreasi nuk prodhon sasinë e duhur të insulinës. Në rastin e diabetit tip 2, insulina përdoret në rastet që kanë rezistencë ndaj veprimit të saj, dhe rekomandohet në të gjitha rastet kur trajtimi me medikamente nuk  ka dhënë rezultat, pra nuk e ka stabilizuar nivelin e sheqerit në gjak (glicemisë).

Njihen skema të ndryshme të trajtimit me insulinë:

• Insulina bazale: insulina injektohet një herë në ditë, gjatë natës. Veprimi i saj  zgjat 24 orë dhe rekomandohet të përdoret krahas medikamenteve antidiabetike, që merren gjatë ditës.  
• Trajtimi  me bolus (njëherësh): injektohet insulinë me kohë të gjatë veprimi, për të mbuluar nevojat bazale ditore për të; duhet të matet glicemia para çdo vakti, dhe në varësi të vlerave të saj llogaritet dhe injektohet njëherësh doza e përshtatshme e insulinës.
• Terapia tradicionale me insulinë: insulina  injektohet dy herë në ditë dhe është e përzier (me veprim të shpejtë dhe të ngadaltë, me raporte të ndryshme, si psh. 30/70, 25/75, etj). Doza e insulinës është praktikisht e njëjtë çdo ditë. Ky trajtim ka përparësinë se pacienti  kryen vetëm dy injeksione, por nga ana tjetër, ai kërkon respektim të përpiktë të orarit të ngrënies dhe të sasisë së ushqimit që do të konsumohet.
• Terapia funksionale me insulinë:  çdo ditë, doza e insulinës (bazale/bolus) përshtatet në varësi të sasisë së ushqimit që konsumohet, të orarit të ngrënies së vaktit dhe të aktivitetit fizik të ushtruar.

Kujdes: gjatë terapisë me insulinë, duhet të matet niveli i glicemisë 3-5 herë në ditë, të konsumohen glucidet në mënyrë të rregullt, të merret informacion i detajuar dietologjik. Kjo mënyrë trajtimi kërkon një vetëdisiplinim të fortë dhe një shkallë të lartë të edukimit diabetik.

Situatat urgjente: në rast se shfaqet fenomeni i hipoglicemisë -uljes se sheqerit (me dridhje të trupit, djersitje, pafuqi, ndjenjë urie,etj.), duhet të konsumohet sheqer në mënyrë të menjëhershme (në formën e kokrrave, të pluhurit, të sherbetit, të lëngjeve të frutave, pijeve të gazuara,etj.).

Ndërlikimet e mundshme të diabetit tip 2 janë:

• Hipoglicemia, që nënkupton uljen e nivelit të sheqerit në gjak, që mund të shfaqet pas: një mbidozimi të insulinës, një  ushqimi të pamjaftueshëm, konsumit të alkoolit, aktivitetit të madh fizik,  marrjes së medikamenteve antidiabetike te grupit te sulfanilurese. Në raste të rënda, pacienti mund të kalojë në gjendjen e komës hipoglicemike (rrallë).
• Dëmtimet e indit dhjamor në vendin e injeksionit të insulinës.
• Formimi i antitrupave kundër insulinës.

Sëmundje shoqëruese të mundshme:

• Dëmtimet e retinës së syrit (retinopatia diabetike)
• Dëmtimet e veshkave (nefropatia diabetike)
• Sëmundjet kardio-vaskulare (arterioskleroza, infarkti i miokardit, apopleksia)
• Ndryshimet e shfaqura në lëkurë dhe vonesa në mbylljen e plagëve  
• Impotenca seksuale

Diabeti tip 2 është një sëmundje e qytetërimit dhe mirëqënies. Ushqyerja e shëndetshme dhe aktiviteti fizik i rregullt mundësojnë parandalimin e kësaj sëmundjeje dhe pasojave negative të saj mbi shëndetin.