Plagët nga qëndrimi në shtrat (dekubituset) janë plagë kronike me madhësi të ndryshueshme, që shkaktohen nga një shtypje e vazhdueshme. Ato prekin si shtresat e sipërme të lëkurës, ashtu edhe ato të thella, si edhe kockat.
 
Zonat e lëkurës veçanërisht të ndjeshme për të zhvilluar dekubituse janë ato të vendosura direkt mbi sipërfaqen e kockave, të tilla si: thembra e këmbës, kyçi i këmbës, gjuri, çapoku, shpatullat, pjesa e dalë e rruazave të shtyllës kurrizore, bërrylat dhe zverku.
 
Ky fenomen është më i shpeshtë tek personat e moshuar, krahasuar me të rinjtë.

Shtypja e ushtruar mbi lëkurë, e shoqëruar me irritimin e saj, provokojnë dëmtim të lëkurës. Për shkak të rritjes së shtypjes, veçanërisht tek personat që qëndrojnë në shtrat për periudha të gjata kohore, gjaku nuk mund të qarkullojë normalisht në zonat e dëmtuara, duke çuar në pakësimin e oksigjenit dhe lëndëve ushqyese që furnizojnë indet. Për pasojë, lëkura në këto zona vdes, e shoqëruar edhe nga indet që gjenden poshtë saj.

Faktorët e rrezikut që favorizojnë dekubituset:

• Qëndrimi pa lëvizur (në pozicionin ulur ose shtrirë) për periudha të gjata kohore
• Diabeti i sheqerit
• Mosha
• Çrregullimet e qarkullimit (shpesh në nivelin e këmbëve, veçanërisht tek këmbët e duhanpirësit)
• Lëkura e lagur (në rastin e urinimit të pavullnetshëm)
• Prania e një shtypjeje nga jashtë, si në rastin e një allçie apo materiali tjetër mjekësor.

Dekubituset klasifikohen në katër stade, sipas rëndesës në rritje:

• Stadi I: me skuqje të përhershme dhe ndonjëherë ndjesinë e nxehtësisë në zonën e skuqur të lëkurës. Lëkura është ende e paprekur.
• Stadi II: me formimin e fshikëzave në lëkurë, rrjepje (gërryerje) të lëkurës dhe ndonjëherë mund të konstatohet plagë sipërfaqësore në lëkurë.
• Stadi III: janë prekur të gjitha shtresat e lëkurës, si dhe indi lidhor nën lëkurë. Në këto raste shfaqet një plagë e thellë.
• Stadi IV: plaga e thellë përhapet deri në nivelin e muskujve dhe kockave.

Simptomat e lidhura me plagët nga qëndrimi në shtrat (dekubituset) janë të ndryshme në varësi të stadit të tyre. Kështu:

• Në fillim, në stadin I, skuqja nuk zhduket gjatë shtypjes, dhe është e pranishme ndjesia e djegies.
• Në stadin II: konstatohet formimi i fshikëzave, gërryerje (rrjepje) sipërfaqësore të lëkurës dhe dhimbje (nëse pacienti nuk vuan nga asnjë sëmundje tjetër që shkakton dhimbje më të lehta, siç është psh. diabeti i sheqerit).
• Në stadet e avancuara (III dhe IV): prania e plagës së thellë që mund të shoqërohet me dhimbje të forta.
  

Trajtimi konservator (me medikamente)

Trajtimi i plagëve të formuara nga qëndrimi në shtrat (dekubituseve) është një proçes i gjatë dhe i vështirë, që kërkon shumë durim nga ana e pacientit dhe familjarëve të tij. Pikërisht për këtë arsye është tepër i rëndësishëm parandalimi i shfaqjes së tyre (shih më poshtë).

Skuqjet e lëkurës dhe ndjesia e nxehtësisë duhet të konsiderohen si një sinjal alarmi, që tregon se lëkura duhet të lehtësohet nga shtypja, duke e zhvendosur shpesh nëpërmjet ndryshimit të shpeshtë të pozicionit trupor. Gjithashtu, edhe përdorimi i pomadave dhe kremrave evitojnë irritimin e saj. Zonat e lëkurës me plagë të hapura trajtohen me pomada dhe fasho kundër inflamacionit, që favorizojnë qarkullimin e gjakut. Nëse është e mundur, në këto raste duhet të hiqen indet e vdekura.

Ndërhyrja kirurgjikale

Nëse dekubituset nuk shërohen dhe pacienti paraqet zona të mëdha me lëkurë të vdekur, është e domosdoshme ndërhyrja kirurgjikale. Për këtë qëllim, fillimisht ulçerat duhet të pastrohen dhe të përgatiten. Më pas, në nivelin e plagës transplantohet një pjesë lëkure e marrë në një zonë tjetër të trupit të pacientit. Plaga mbahet e fashuar për disa ditë me qëllim që të mos pengohet shërimi (cikatrizimi) i indit të transplantuar.
 

Plagët e shkaktuara nga qëndrimi në shtrat (dekubituset) mund të shkaktojnë këto ndërlikime:

• Infeksioni i plagës dhe ndonjëherë i indeve që gjenden poshtë saj (osteomieliti).
• Përsëritje e një dekubitusi pas shërimit të tij.
• Pas ndërhyrjes kirurgjikale ekziston rreziku i mospranimit të lëkurës së transplantuar, e cila më pas vdes.

Tek personat që qëndrojnë pa lëvizur, në pozicionin ulur ose shtrirë, për periudha të gjata kohore, parandalimi i plagëve (dekubituseve) është një nevojë absolute! Kjo realizohet duke respektuar masat e mëposhtme:

• Vendosja e personit në një sipërfaqe më të madhe
• Ndryshimi i pozicionit në çdo dy orë tek pacientët që nuk mund të lëvizin.
• Lëvizja e pacientit sa më shumë të jetë e mundur
• Kujdesi për lëkurën, veçanërisht kur ajo është e thatë
• Kryerja e ushtrimeve gjimnastikore sapo gjendja e pacientit ta lejojë.
• Mospërdorimi i ujit të nxehtë për larjen e lëkurës
• Ushqyerja e ekuilibruar që përmban mjaftueshëm vitamina dhe kripëra minerale.
• Tek personat e rrezikuar duhet treguar kujdes i veçantë për zonat vazhdimisht të skuqura dhe të nxehta.