Nëse acidi urik nuk eleminohet plotësisht nga organizmi, përqëndrimi i tij në gjak rritet. Kjo pasohet nga formimi i kristaleve të tij, të cilat depozitohen kryesisht në nivelin e kyçeve dhe veshkave. Në mjekësi njihet guta primitive (parësore) dhe ajo dytësore, që është pasojë e sëmundjeve të tjera. Ndër to, më e shpeshta është forma parësore.

Shkaqet e gutës parësore:

• Prania e një çrregullimi metabolik të lindur
• Prodhimi i tepërt i acidit urik (i rrallë) 

 Shkaqet e gutës dytësore:

• Sëmundjet e veshkave
• Tumoret
• Anemia
• Diabeti i pakontrolluar
• Përdorimi i disa medikamenteve (shkarkuesit, etj.)
• Konsumi i alkoolit, që  rrit nivelin e acidit urik në gjak (hiperuricemia).
• Birra, që përmban sasi të mëdha të purinave, të cilat përforcojnë efektin hiperuricemik të alkoolit.
• Mosngrënia

  Faktorët e rrezikut për sëmundjen e gutës janë:

• Mosha  (40-60 vjeç)
• Gjinia (seksi mashkull).
• Mbipesha
• Diabeti i sheqerit
• Niveli i lartë i yndyrnave në gjak
• Hipertensioni arterial
  

Forma e lehtë e gutës mund të jetë asimptomatike (pa shqetësime) për vite të tëra.

Shenjat e para të krizës akut të gutës janë:

• Dhimbjet e forta, skuqja dhe enjtja e kyçeve, më shpesh e kyçit të gishtit të madh dhe rrallë e kyçit të gjurit ose të këmbës.
• Temperaturë
• Ndërlikime të vonshme, të tilla si dëmtimi i kyçit (artriti gutoz), problemet e veshkave (gurët në veshka, kriza e dhimbjeve të veshkës dhe ulja e funksionit të saj).
  

Diagnoza e gutës vendoset nga mjeku specialist reumatolog, duke u bazuar në:

• Të dhënat klinike, simptomat e pacientit dhe historinë e fillimit të tyre.
• Analizat e gjakut (matja e nivelit të acidit urik në gjak). Kujdes: në rastin e krizave të gutës akute ky nivel nuk është domosdoshmërisht i lartë.
• Radiografitë e kyçeve të prekura, që paraqesin dëmtime për një kohë të gjatë.
  

Trajtimi i gutës (nivelit të lartë të acidit urik në gjak) është i ndryshëm në formën akute (krizat e mënjëhershme) dhe atë kronike të gutës.

Gjatë krizës akute rekomandohet:

• Vendosja e kompresave të ftohta në nivelin e kyçit të prekur, i cili vendoset  në pozicion të palëvizshëm.
• Përdorimi i medikamenteve që lehtësojnë dhimbjen (antialgjike) dhe luftojnë inflamacionin (antiinflamatore).
• Përdorimi i medikamenteve me bazë kolkicine (me veprim antiinflamator)

Guta kronike

Trajtimi i saj ka për qëllim të normalizojë nivelin e acidit urik për një periudhë të gjatë kohore.

Masat e përgjithshme

Në rastin e gutës, rekomandohet respektimi i këtyre masave:

• Ndryshimi i mënyrës së ushqyerjes: konsiston në kufizimin e marrjes së purinave. Ato janë të pranishme tek mishi, lëkura e pulës, të brendshmet, lëkura e peshkut, sardelet dhe frutat e detit.
• Nuk rekomandohet konsumi i  lëngut të mishit  dhe supave me mish ose peshk.
• Rënie në peshë, në rastin e mbipeshës trupore.
• Kujdes: mosngrënia favorizon krizat e gutës, njëlloj si edhe vaktet shumë të rënda.
• Evitimi i alkoolit, që duhet të kompensohet me 2-3 litra lëngje pa sheqer.
• Konsumi i 5-6 vakteve në ditë (tre normale dhe 3 të vogla midis), në vend të 3 vakteve  të mëdha. 

Medikamentet

Trajtimi medikamentoz i gutës konsiston në përdorimin e:

• Medikamenteve që rritin shkallën e eleminimit të acidit urik (me efekt urikozurik)
• Medikamenteve që pakësojnë prodhimin e acidit urik (hipouricemiantët).

Shkaqet e lindura të gutës (nivelit të lartë të acidit urik në gjak) nuk mund të trajtohen.
 
Mënyrat e mëposhtme ndihmojnë në parandalimin e krizave të gutës:

• Respektimi i regjimit të përshtatshëm të ushqyerjes
• Konsumi i sasive të mëdha të lëngjeve gjatë ditës
• Marrja e medikamenteve në mënyrë të rregullt
• Rënia në peshë, në rastin e mbipeshës trupore
• Evitimi i alkoolit