Diagnoza e infeksionit të rrugëve urinare, i quajtur inflamacion i fshikëzës së urinës ose cistit, konsiston në një inflamacion të indeve që veshin rrugët urinare. Shkaku më i shpeshtë i kësaj sëmundjeje janë bakteret. Duke iu referuar strukturës së këtyre rrugëve, ureterët janë dy tuba (i majti dhe i djathti), që shërbejnë për të transportuar urinën nga të dy veshkat (përkatësisht e majta dhe e djathta)  për në fshikëzën e urinës. Uretra është një kanal që shërben për ta nxjerrë urinën nga fshikëza e urinës, duke e eleminuar atë jashtë organizmit. Nëse përgjatë këtyre rrugëve ndodh shumëzim i shprehur i baktereve, kjo manifestohet menjëherë me djegie gjatë urinimit. 

Infeksionet e rrugëvë urinare dhe të fshikëzës së urinës janë më të shpeshta tek femrat, sepse rrugët urinare të femrës janë më të shkurtra se të mashkullit. Për këtë arsye, bakteret hyjnë më shpejt në fshikëzën e urinës,
veçanërisht tek femrat në moshë të re, me jetë seksuale aktive. 

Meshkujt e moshuar shfaqin më shpesh infeksione urinare (cistite). Kjo është e lidhur me zmadhimin e prostatës, që pengon rrjedhjen e urinës. Dallohen dy forma të infeksioneve të rrugëve urinare: infeksionet e rrugëve të poshtme urinare  dhe ato të rrugëve të sipërme urinare. Në grupin e parë hyjnë infeksionet e uretrës dhe fshikëzës së urinës, ndërsa në grupin e dytë hyjnë infeksionet e veshkave.

Njihen disa faktorë që favorizojnë shumëzimin e mikrobeve në rrugët urinare. Si të tillë përmendim:  

• Gjinia femërore
• Shtatzënia dhe lindja
• Mangësia në oksigjen gjatë menopauzës
• Hipertrofia e prostatës (tek meshkujt)
• Gurët e veshkave, që pengojnë eleminimin e urinës
• Ngushtimi i uretrës
• Diabeti i tipit 1 dhe tipit 2
• Përdorimi i kateterit urinar
• Higjiena e keqe (pastrimi i zonave  gjenitale, duke nisur nga anusi drejt vaginës, që favorizon depërtimin e mikrobeve që vinjë nga zorra e trashë në rrugët gjinekologjike dhe ato urinare).
• Ulja e imunitetit tek foshnjat, fëmijët, të sëmurët kronikë dhe personat që trajtohen me medikamente që ulin imunitetin (siç është kortizoni).
• Përhapja e infeksioneve nga marrëdhëniet seksuale intensive.

Pacienti me cistit mund të paraqesë këto simptoma:

• Dhimbje dhe djegie gjatë urinimit (alguria)
• Vështirësi në urinim (dizuria)
• Urinimi me urgjencë, me nxjerrjen e sasive të vogla të urinës (polakiuria)
• Urinë me ngjyrë të errët, ndoshta e përzier me gjak
• Dhimbje dhe shtrëngime në fund të barkut

Çdo simptomë e cistitit ka nevojë për konsultim  mjekësor, sepse infeksioni mund të përhapet në rrugët e sipërme urinare.
Bëhet fjalë për infeksion të rrugëve të sipërme, nëse shfaqen simptoma si:

• Temperaturë e lartë, të dridhura
• Dhimbje në shpinë (dhimbje në veshkë)
• Dobësim dhe çrregullim i rëndësishëm i gjendjes së përgjithshme

Për diagnozën e cistitit janë të nevojshme:

• Njohja e mjekut specialist nefrolog me simptomat e pacientit
• Ekzaminimi fizik
• Matja e temperaturës, për të përjashtuar një infeksion të veshkës
• Analizat e urinës: kërkimi i baktereve, qelizave të bardha dhe të kuqe në urinë.
• Ekografia e aparatit urinar dhe e barkut, për të përjashtuar një sëmundje tjetër të legenit.
• Në stade të avancuara, rekomandohet një ekzaminim i plotë i fshikëzës, i quajtur cistoskopi, që lejon eksplorimin e fshikëzës në brendësi.

Për ekzaminimin e urinës, është e detyrueshme të përdoret porcioni i mesit të saj. Pra, gjatë urinimit, porcioni i parë hidhet në tualet, ai i mesit mblidhet në një enë sterile për kryerjen e analizës, ndërsa porcioni i fundit hidhet përsëri në tualet.

Një cistit akut ka nevojë për ndjekje nga mjeku specialist nefrolog, për fillimin e menjëhershëm të trajtimit me antibiotikë. Disa çajra me bazë bimore kanë efekt nxitës mbi prodhimin e urinës, që mundëson eleminimin e sasive të mëdha të urinës. Megjithatë, ato nuk mund të shkatërrojnë bakteriet që shkaktojnë infeksionin.

Në rast se trajtohet në mënyrë të përshtatshme, cistiti shërohet brenda një kohe të shkurtër. Është thelbësore që trajtimi i filluar të mos ndërpritet shumë shpejt, në mënyrë që të mos rikthehet infeksioni.

Një cistit i pamjekuar mund të ndërlikohet nga inflamacioni i veshkës. Në këtë fazë, mikrobet rrezikojnë të kalojnë në gjak (gjendja e septicemisë) dhe të provokojnë sëmundje tepër të rënda, që vënë në rrezik jetën e pacientit.

Një pasojë tjetër e mundshme e cistitit është fibroza e fshikëzës së urinës, që përfaqëson stadin e fundit të një cistiti kronik. Në këtë rast, vëllimi i fshikëzës ulet, muret e saj ngurtësohen dhe pengojnë urinimin, që do të thotë se urina nuk mund të eleminohet më dot spontanisht, nëpërmjet aktit të urinimit.