Zbehtësia e përgjithshme është një fenomen që reflektohet në të gjithë trupin, por është lehtësisht e dallueshme në fytyrë, qepallat e syve, pjesën e brendshme të gojës dhe thonjtë. Zbehtësia lokale zakonisht prek një gjymtyrë të vetme. Lehtësia apo vështirësia e diagnostikimit të kësaj shenje varet nga disa faktorë, si ngjyra e lëkurës, trashësia e saj, dhe sasia e enëve të gjakut në indet e nënlëkurës. Ndonjëherë ajo është tepër e lehtë, dhe është mjaft e vështirë për t'u konstatuar tek personat zeshkanë. Zonat më të dallueshme janë ato të buzëve dhe syve. Zbehtësia mund të jetë rezultat i mosfurnizimit të lëkurës me sasinë e nevojshme të gjakut, që mund të ndodhë gjatë ekspozimit ndaj të ftohtit, gjendjes së shokut ose uljes së sheqerit në gjak, por mund të ndodhë edhe si pasojë e pakësimit të numrit të qelizave të kuqe të gjakut (anemia). Zbehja e lëkurës duhet të dallohet nga mungesa e pigmentit në lëkurë, pasi ajo është e lidhur me rrjedhjen e gjakut në lëkurë dhe jo me depozitimin e melaninës në të.

Zbehtësia është lehtësisht e dallueshme, sepse fytyra duket tepër e zbehtë, krahasuar me ngjyrën e një lëkure normale. Kur ajo shfaqet nga një sëmundje e caktuar mund të manifestohet edhe në zona të tjera të trupit, si qepallat, mukozat, gjuha ose anësitë (krahët, këmbët). Sipas shkakut, zbehtësia në lëkurë shoqërohet edhe me simptoma të tjera.

Simptomat shoqëruese më të mundshme janë: marrje mendsh, palpitacione, aritmi, dhimbje në zonën e zemrës, dhimbje në kraharor, vështirësi në frymëmarrje, frymëmarrje e dobësuar, zhurmë në vesh, çrregullime të gjendjes së vetëdijes, të vjella, temperaturë e lartë, lodhje, dobësi e përgjithshme trupore, çrregullime të përqëndrimi, kruajtje, tharje e lëkurës, mungesë e oreksit, rënie në peshë, inflamacion i gjendrave limfatike, etj.

Në origjinën e një fytyre të zbehtë mund të jenë shkaqe të shumta, madje edhe thjesht cilësia jo e mirë e jetës, që i referohet mungesës së gjumit ose mungesës së aktivitetit fizik. Duhanpirja shkakton një zbehtësi tipike në gri, "lëkura e duhanpirësit", sepse nikotina ngushton enët e gjakut të lëkurës dhe pakëson në këtë mënyrë furnizimin me gjak të saj.

Lëkura e zbehtë mund të jetë gjithashtu tregues i një sëmundjeje sistemike, ose i çrregullimeve të metabolizmit. Në situatat e frikës ose në rastin e qarkullimit të dobët të gjakut, zbehtësia shfaqet menjëherë, me shpejtësi. Në veçanti, kur ulet presioni i gjakut ose në rast anemie, fytyra e zbehtë është një shenjë e qartë. Gjithashtu, ajo mund të shkaktohet nga një infeksion akut (grip) ose sëmundje të tjera të rënda (sëmundje infektive, tumorale, etj). Edhe situata të tjera, si ulja e shkallës së furnizimit me gjak të lëkurës, si në rastin e insufiçiencës kardiake, mund të shkaktojnë zbehtësi.

Zbehtësia nga furnizimi i pamjaftueshëm me gjak i lëkurës mund të shkaktohet nga:

• Gjendja e shokut (psh. pas një aksidenti, hemorragjie, çrregullimeve të qarkullimit të gjakut, shokut alergjik)
• Frika, ankthi dhe kriza e panikut
• Kolapsi, humbja e vetëdijes, sinkopi
• Rënia e presionit të gjakut (hipotensioni arterial)
• Sëmundja e arterieve koronare
• Insufiçienca kardiake
• Anemia në rastin e humbjeve kronike të gjakut (psh. nga menstruacionet e zgjatura dhe/ose të bollshme)
• Anemia nga mungesa e hekurit, acidit folik, vitaminës B₁₂
• Hipotermia, të ftohtët.

Sëmundje të tjera që mund të manifestohen me zbehtësi janë:

• Ftohja
• Sëmundjet infektive (gripi, zbehja rreth gojës në rastin e skarlatinës)
• Sëmundja e arterieve koronare
• Funksioni i ulur i gjendrës tiroide (hipotireoza)
• Insufiçienca renale
• Humbjet kronike të gjakut (psh. ulçera e stomakut)
• Anoreksia
• Kanceri, psh. Leuçemia akute, leuçemia mieloide kronike (LMK)

Një zbehtësi e shkaktuar nga një sëmundje e caktuar duhet të trajtohet vetëm nga mjeku. Ajo zhduket vetëm pasi është trajtuar në mënyrë korrekte shkaku i saj.

Sëmundjet e rënda, si disa sëmundje metabolike ose disa kancere, mund të parandalohen nëpërmjet kontrrolleve të rregullta mjekësore.

Në rastin e zbehtësisë së shkaktuar nga cilësia e keqe e jetës, është tepër i rëndësishëm ndryshimi i mënyrës së jetesës, që konsiston në ushqyerjen e shëndetshme , aktivitetin fizik të rregullt , pakësimin e stresit, gjumin e mjaftueshëm dhe evitimin e duhanit.

Në rastin e zbehtësisë së pashpjegueshme, veçanërisht nëse ajo shoqërohet me vështirësi në frymëmarrje dhe rënie të pavullnetshme në peshë, duhet të konsultoheni patjetër me një mjek. Një fytyrë e zbehtë e shoqëruar me çrregullime të qarkullimit të gjakut duhet të ndiqet dhe trajtohet sa më shpejt nga një ekip i specializuar mjekësh. Çdo ndryshim i ngjyrës së lëkurës duhet të trajtohet në mënyrë mjekësore, qoftë kjo edhe në zonën e gjuhës dhe të thonjve.

Me cilin mjek duhet të konsultoheni?

• Mjeku i familjes
• Mjeku internist
• Mjeku gastro-enterolog
• Mjeku kardiolog

Për të krijuar një tablo të saktë të simptomave aktuale dhe shkaqeve të mundshme të tyre, mjeku fillimisht njihet me historinë mjekësore personale (anamneza) dhe kryen egzaminimin klinik me ndihmën e mjeteve të thjeshta (inspeksioni, palpacioni, auskultacioni, perkusioni, testet funksionale, etj.). Pas këtye proçedurave, mund të nevojiten egzaminime të tjera më specifike.

Historia mjekësore personale (anamneza) bazohet tek:

• Pyetjet lidhur me zbehtësinë: kur është shfaqur, në mënyrë të menjëhershme apo graduale, etj.
• Njohja me simptomat shoqëruese (shih më sipër)
• Informimi i mjekut mbi probleme mjekësore të mëparshme, përfshirë edhe aksidentet dhe operacionet.
• Informimi mbi sëmundje ose shkaqe vdekjesh të rëndësishme në familje
• Njohja me alergji të mundshme të pacientit
• Informimi mbi përdorimin e medikamenteve të ndryshme
• Njohja me mënyrën e jetesës, aspektet profesionale dhe sociale.
• Njohja me cilësinë e jetës: ushqyerjen, gjumin, produktet që konsumon (kafe, alkool, nikotinë, droga, stresi, etj).
• Informimi mbi ndryshime të mundshme të jashtëqitjes
• Tek femrat fertile: nëse kanë çrregullime të menstruaconeve, shtatzani, etj.

Egzaminimi klinik

Gjatë tij, mjeku mat pulsin dhe presionin e gjakut, auskulton me stetoskop zemrën dhe mushkëritë. Ai inspekton lëkurën, mukozat (sytë, gojën dhe gjuhën), thonjtë, duart, hapësirën e gojës dhe fytin. Gjithashtu, ai palpon gjendrën tiroide, barkun dhe nyjet limfatike.

Egzaminime të tjera specifike diagnostike

• Analiza e gjakut, që konsiston në matjen e: qelizave të gjakut, hemoglobinës, hekurit, vitaminës B ₁₂ , acidit folik, treguesve specifikë të funksionit të organeve (mëlçia, veshkat, gjendrat tiroide), etj.
• Elektrokardiograma (EKG)
• Egzaminimi ekografik (i zemrës dhe barkut)
• Gastroskopia ose kolonoskopia
• Proçedura të tjera imazherike: skaneri (CT), rezonanca magnetike (MRI)

Më tepër informacion rreth egzaminimeve diagnostike mund të gjeni në tablotë klinike të sëmundjeve përkatëse.

Zbehtësia trajtohet gjithmonë në varësi të shkakut, ku terapitë e mëposhtme luajnë gjithmonë rol të rëndësishëm:

• Në rastin e hipotensionit arterial, rekomandohen sportet e rezistencës, dushi me ujë të ftohtë, sauna, sasi të mëdha lëngjesh, ngrënie e rregullt, shtim i sasisë së kripës në ushqim. Në të tilla raste, terapia medikamentoze është e panevojshme.
• Mungesa e hekurit duhet të kompensohet me marrjen e tij në formën e tabletave; mungesa e vitaminë B₁₂ trajtohet me injeksione ose tableta.
• Zbehtësia që shfaqet në mënyrë të menjëhershme mund të shkaktohet nga një hemorragji e rëndë ose një humbje gjaku dhe ka nevojë për transfuzion gjaku.
• Sëmundje të tjera si kanceret, infeksionet kronike, etj. duhet të trajtohen sipas protokolleve përkatëse të trajtimit.