Limfoma është një term i përgjithshëm, që përfaqëson kanceret e sistemit limfatik. Sistemi limfatik është pjesë përbërëse e sistemit imunitar (mbrojtës) të njeriut.

Ssitemi limfatik përbëhet nga një rrjet kompleks i organeve limfatike, mes të cilave edhe palca e kockave, bajamet, timusi (që gjendet prapa kafazit të kraharorit), indi limfatik i zorrës dhe i shpretkës.

Limfoma shfaqet kryesisht në indin e gjendrave limfatike dhe përhapet përmes rrugëve limfatike. Në këto rrugë kalon limfa, që është lëngu i enëve limfatike dhe ka për funksion të transportojë lëndët ushqyese dhe mbetjet e tyre.

Njihen dy tipe kryesore të limfomës:

Limfoma hoçkiniane (sëmundja Hoçkin)

Sëmundja Hoçkin bën pjesë në grupin e limfomave malinje dhe karakterizohet nga prania e një tipi qelizash gjigande, të quajtura qelizat e Rid-Shtenberg-ut. Këto qeliza nuk vdesin njëlloj si limfocitet normale, por shumëfishohen në mënyrë jonormale, në një sasi gjithnjë e më të madhe. Kjo sëmundje është përshkruar për herë të parë në vitin 1832 nga mjeku i përgjithshëm Tomas Hoçkin, prej nga mori edhe emrin. E vlerësuar në kompleks, ecuria e saj është e mirë.

Limfoma johoçkiniane

Edhe Limfoma johoçkiniane, ashtu si sëmundja Hoçkin, bën pjesë në limfomat malinje. Por, ndryshe nga sëmundja Hoçkin, ajo përmbledh në vetvete një numër të tërë limfomash malinje. Limfomat klasifikohen në bazë të shkallës së gravitetit të tyre.

1. Tek grupi i limfomave malinje të gradës së ulët bëjnë pjesë ato forma të lehta në të cilat ndarja dhe shumëfishimi i qelizave tumorale ndodh ngadalë. Limfomat malinje të gradës së ulët të zhvillimit kërkojnë vite për t’u zhvilluar, dhe nuk ndikojnë shumë në organizmin e pacientit në stadin fillestar të tyre. Për pasojë, edhe efektet e padëshiruara të kimioterapisë janë më të dëmshme. 

2. Tek grupi i limfomave malinje të gradës së lartë kemi të bëjmë me forma agresive, ku ndarja dhe shumëfishimi i qelizave tumorale në organizëm ndodh shumë shpejt. Limfomat malinje të gradës së lartë, nëse nuk trajtohen, shkaktojnë vdekjen e pacientit brenda disa muajve. Ecuria e tyre mund të jetë e favorshme vetëm në rast se trajtimi fillohet herët, në stadet e para të sëmundjes.

Limfoma prek kryesisht personat me moshë nga 20-40 vjeç dhe ata mbi 70 vjeç. Meshkujt janë lehtësisht më të prekur nga kjo sëmundje, krahasuar me femrat. Nga kjo formë e kancerit, në botë vdesin çdo vit rreth 25.000 persona.

Shkaqet e limfomës janë ende të panjohura. Megjithatë, është konstatuar se personat me sistem imunitar të dobësuar (si p.sh, të sëmurët me SIDA) preken më shpesh nga kjo sëmundje. Gjithashtu, mendohet se disa lëndë kimike dhe insekticide, si në rastin e lëndëve konservuese të pijeve, mund të shkaktojnë limfoma. Limfomat nuk janë të trashëgueshme dhe as ngjitëse. Studimet kanë treguar se personat që i janë nënshtruar transplantit (nën efektin e disa medikamenteve), preken më shpesh nga limfomat, sesa pjesa tjetër e popullatës. Tek 40-60% e personave që shfaqin sëmundjen Hoçkin, është konstatuar prania e virusit Epshtein-Barr. Kjo ka bërë që ky virus të konsiderohet si faktor rreziku për këtë sëmundje.

Simptomat e limfomës shfaqen menjëherë, që në fillim të sëmundjes. Në këtë stad, pacienti ndihet i sëmurë, me një gjendje të ngjashme me atë gripale. Kjo shoqërohet me zmadhimin e gjendrave limfatike të qafës, të sqetullave, të belit ose të kafazit të kraharorit, që janë përgjithësisht të padhimbshme.

Pacienti ankon për:

• Dobësi të përgjithshme trupore, lodhje, ulje të rendimentit
• Djersitje gjatë natës
• Mungesë oreksi dhe rënie të pashpjegueshme në peshë
• Të kruajtura
• Dhimbje në nivelin e gjendrave limfatike pas konsumimit të alkoolit.

Në stadin e avancuar konstatohet:

• Zmadhim i shpretkës dhe zmadhim i mëlçisë, gjë që i bën ato të palpueshme (të prekshme me dorë).
• Anemi, në rastin e prekjes së palcës së kockave.

Përhapja e qelizave tumorale në sistemin limfatik të organizmit kalon në këto stade:

• Stadi I: kur është prekur një gjendër limfatike e vetme
• Stadi II: kur janë prekur disa gjendra limfatike, që gjenden në njërën anë të diafragmës.
• Stadi III: kur janë prekur disa gjendra limfatike, por të shpërndara në të dy anët e diafragmës
• Stadi IV: kur qelizat tumorale kanë prekur disa organe, si mëlçia, mushkëritë ose palca e kockave.

 

Limfoma diagnostikohet shpesh në mënyrë të rastësishme. Gjithsesi, konsulta me mjekun specialist hematolog është e domosdosdoshme dhe duhet të konsistojë në:

• Njohjen e mjekut me simptomat e pacientit dhe kohën e shfaqjes së tyre
• Marrjen e materialit indor nga një gjendër limfatike, për të kryer egzaminimin mikroskopik të tij
• Identifikimin e qelizave
• Egzaminimin ekografik të barkut dhe sistemit limfatik
• Skanerin
• Biopsinë e palcës së kockave

Shkalla e zhvillimit të limfomës përcaktohet duke u bazuar në stadin e përhapjes së qelizave tumorale në momentin e diagnostikimit të saj.

Zgjedhja e trajtimit të limfomës duhet të përcaktohet në varësi të tipit të limfomës, të shkallës së përhapjes së saj, mundësive të shërimit, të moshës së pacientit dhe pranisë së sëmundjeve të tjera shoqëruese. Pas kryerjes së radioterapisë (rrezatimit) ose në rastin e rishfaqjes së sëmundjes, për forma të caktuara të limfomave mund të jetë i nevojshëm edhe transplanti i palcës së kockave.

Si ndërlikim i mundshëm i limfomës konsiderohet rreziku i zhvillimit të një kanceri dytësor, që përgjithësisht është në raport të drejtë me kohëzgjatjen e sëmundjes. Më të shpeshta ndër to janë:

• karcinomat e mushkërive
• karcinomat e gjirit
• karcinomat e tiroides