• Gjak i freskët, me ngjyrë të kuqe të hapur: kur vjen nga trakea, hunda ose ezofagu, apo nga pjesa e sipërme e stomakut.
• Gjak i kuq i errët në të zezë: kur vjen nga pjesa e poshtme e stomakut ose duodeni. Në të tilla raste, gjaku i kuq dhe i freskët bie në kontakt me lëngjet tretëse të stomakut, të cilat i japin ngjyrën e errët në të zezë. Për këtë arsye, bëhet fjalë për "të vjella si llum kafeje".
• Gjak me flluska dhe me ngjyrë të çelët: vjen nga mushkëritë (psh.hemorragjia nga mushkëritë në rastin e një kanceri të tyre).
• Të vjellat me gjak të pakontrrollueshëm: shkaktohen nga çarja e variçeve të ezofagut dhe përbëjnë një urgjencë mjekësore, pasi rrezikojnë jetën e pacientit.

Simptomat shoqëruese të hematemezës janë: të përzierat, kolla, dhimbja e barkut, shoku kardio-vaskular (me gjendjen e frikës, axhitimin, palpitacionet, vështirësinë në frymëmarrje, uljen e presionit arterial, zbehtësinë dhe djersët e ftohta).

Shkaqet e hematemezës janë:

• Inflamacioni i stomakut (Gastriti)
• Ulçera e duodenit ose stomakut
• Inflamacioni i ezofagut, ezofagiti, ezofagiti nga refluksi
• Kanceri ose karcinoma e ezofagut
• Çarja e variçeve ezofageale
• Kanceri i stomakut
• Sindromi Mallory Weiss: çarja e mukozës së ezofagut, e shkaktuar nga kthimi i shprehur i ushqimit nga stomaku në ezofag
• Ethja Ebola, Ethja Marburg
• Efektet dytësore të medikamenteve (veçanërisht antikoagulantët)
• Dëmtimet traumatike të gojës, fytit ose hundës

Hematemeza duhet të konsiderohet gjithmonë një urgjencë mjekësore, që duhet trajtuar në kushte spitalore. Për këtë arsye, në çdo rast të tillë njoftoni sa më parë shërbimin e urgjencës mjekësore.

Më konkretisht, nëse ndodheni pranë një personi që shfaq të vjella me gjak, duhet sa më parë të:

• Njoftoni menjëherë një ambulancë.
• Të qetësoni personin që vuan, duke e ndihmuar të qëndrojë në pozicion ulur, të përkulur përpara. Kujdes : mos e lejoni të shtrihet në shpinë, sepse të vjellat nuk duhet t’i kalojnë në mushkëri!
• Në rastin e shenjave të gjendjes së shokut: vendoseni menjëherë në pozicionin e gjendjes së shokut (të shtrirë në sipërfaqje të sheshtë, me këmbët e ngritura), kontrrolloni frymëshkëmbimin, qarkullimin dhe gjendjen e vetëdijes.
• Në rastin e humbjes së vetëdijes: vendoseni në pozicionin anësor të qëndrueshëm, aplikoni masat e ndihmës së parë për këto raste.

Me cilin mjek duhet të konsultoheni?

• Mjeku i urgjencës

Njohja e mjekut me historinë mjekësore personale të pacientit, në mënyrë që të mund të zbulojë shkaqet e mundshme të hematemezës, konsiston në:

• Informimin e tij mbi sëmundje të tjera bashkëshoqëruese, që mund të kenë shkaktuar të vjellat me gjak (psh.ulçer gastrike, sëmundje të mëlçisë, alkoolizmi, variçet e ezofagut).
• Informimin mbi përdorimin e medikamenteve: veçanërisht të antikoagulantëve, dhe disa qetësuesve të dhimbjeve që acarojnë mukozat dhe provokojnë të vjella me gjak.
• Informimin mbi simptoma të tjera të pranishme tek pacienti, siç janë të përzierat e forta, që mund të provokojnë çarje të mukozës së ezofagut, dhe për pasojë edhe të vjella me gjak.

Egzaminime të tjera specifike diagnostike

• Analiza e gjakut (vlerësimi i sasisë së gjakut të humbur)
• Gastroskopia: evidenton burimin e gjakderdhjes dhe njëkohësisht mund ta ndalojë atë (psh.nëpërmjet skleroterapisë në rastin e variçeve të ezofagut)
• Egzaminime të tjera, si radiografia ose ekografia, madje mund të jetë e nevojshme edhe ndërhyrje kirurgjikale urgjente për ndalimin e gjakderdhjes, në varësi të shkakut të saj.

Fillimisht, duhet të ndalohet hemorragjia. Përgjithësisht, kjo proçedurë kryhet njëkohësisht me diagnostikimin (psh.skleroterapia e variçeve të ezofagut).

Për shkaqet e tjera, si ulçerat e stomakut, mund të nevojitet ndërhyrje kirurgjikale. Kanceret trajtohen me kimioterapi dhe/ose radioterapi.

Në rastin e ulçerës së stomakut ose gastritit, përdoren medikamente që mbrojnë mukozën e stomakut ose pakësojnë aciditetin në të (si psh.frenuesit e pompës protonike). Në rastin e infeksionit bakterial të stomakut nga helikobakteri i pilorit, rekomandohet përdorimi i antibiotikëve.