logo
Përgatitur dhe përshtatur nga sprechzimmer.ch.
Kontribuesit (Dr. med. Fritz GrossenbacherDoris ZumbühlDr. Yllka Themeli)
Ethja tropikale: infeksion nga virusi tropikal.
Ethja tropikale: infeksion nga virusi tropikal.

Ethja tropikale është një infeksion viral, që shfaqet më tepër në zonat tropikale dhe subtropikale. Virusi i saj transmetohet nëpërmjet pickimit nga mushkonja e ethes së verdhë, nga familja Aedes aegypti, dhe nga mushkonja tigër Aedes albopticus. Të dy tipet e mushkonjave janë insekte ditore. Agjenti shkaktar i ethes tropikale  bën pjesë tek flaviviruset, veçanërisht përgjegjëse për ethen e verdhë, meningo-encefalitin stinor të pranverës dhe verës, si dhe ethen çikungunja.

Simptoma klasike e ethes tropikale është një temperaturë e lartë e menjëhershme (si gjatë një gripi), që më pas zhduket pa shkaktuar ndërlikime. Ecuria e kësaj sëmundjeje mund të jetë e rrezikshme, kur ajo shoqërohet me hemorragji të brendshme. Kjo formë ndërlikimi shkakton akoma më tepër vdekje, në veçanti tek fëmijët.
Parandalimi i vetëm i mundshëm i ethes tropikale konsiston në zbatimin e masave të përgjithshme të mbrojtjes kundër pickimit nga mushkonjat. Asnjë vaksinë nuk egziston për këtë sëmundje në ditët e sotme.
 
Ethja tropikale është një sëmundje infektive me deklarim të detyrueshëm.

Ethja tropikale: katër nëntipe të ndryshme të virusit shkaktar.
Ethja tropikale: katër nëntipe të ndryshme të virusit shkaktar.
Egzistojnë katër nëngrupe të virusit të ethes tropikale (T1, T2, T3, T4). Ato mund të shfaqen të katra gjatë një epidemie. Infektimi nga njëri tip i virusit siguron mbrojtje vetëm ndaj një infektimi të ri ndaj po atij tipi. Pra, teorikisht është e pamundur të prekesh katër herë nga ethja tropikale.  
Ethja tropikale: temperaturë e lartë e papritur dhe rëndim i gjendjes së përgjithshme.
Ethja tropikale: temperaturë e lartë e papritur dhe rëndim i gjendjes së përgjithshme.

Për ethen tropikale, periudha e inkubacionit (nga momenti i infektimit deri në momentin e shfaqjes së simptomave të para) zgjat rreth 14 ditë.

Më pas shfaqen menjëherë këto simptoma:

 Më pas, duke nisur nga dita e dytë, mund të shtohen simptoma të tjera, si:

Pas katër ditësh shfaqet një fazë pa temperaturë, që zgjat 1-2 ditë. Në këtë moment, pacienti ndihet relativisht mirë. Më pas, temperatura ringrihet me shpejtësi. Puçrrat në lëkurë rishfaqen dhe përhapen në të gjithë trupin. Normalisht, simptomat lehtësohen dhe zhduken plotësisht pas dy javësh.

Forma e rëndë: ethja tropikale hemorragjike

Kjo formë e rëndë e sëmundjes mund të shkaktojë vdekjen e pacientit dhe prek kryesisht fëmijët dhe adoleshentët, që e zhvillojnë atë të shoqëruar nga një tjetër tip i virusit. Kjo situatë është pasojë e një çrregullimi të mpiksjes së gjakut, që shkakton ethja tropikale.

Simptomat e ethes tropikale hemorragjike

  • Simptomat tipike të ethes tropikale (temperatura e lartë)
  • Prekja e gjendjes së përgjithshme (dobësia e theksuar trupore)
  • Të vjella me gjak
  • Jashtëqitje me gjak
  • Hemorragji të vogla (1-2 mm), të dukshme në sipërfaqen e lëkurës (petekie).

Ethja tropikale me sindromën e shokut

Në rastin e rënies së theksuar të tensionit arterial, mund të shfaqet kolapsi i qarkullimit të gjakut, që mund të rrezikojë jetën e pacientit.

Ethja tropikale: zbulimi i antitrupave në gjak nga dita e 4-të e sëmundjes.
Ethja tropikale: zbulimi i antitrupave në gjak nga dita e 4-të e sëmundjes.

Diagnoza e ethes tropikale përcaktohet nga mjeku specialist infeksionist, duke u bazuar në:

Ethja tropikale: trajtimi spitalor në raste të rënda.
Ethja tropikale: trajtimi spitalor në raste të rënda.

Shkaqet e ethes tropikale nuk mund të trajtohen. Trajtimi i saj konsiston vetëm në lehtësimin e simptomave. Në rastet më të lehta, ndjekja mund të bëhet në kushtet e shtëpisë. Në rastet me ecuri të rëndë, që janë të formës hemorragjike dhe ato me sindromën e shokut, kanë nevojë për trajtim intensiv në kushte spitalore.

Në përgjithësi, forma klasike e ethes tropikale zhduket pa ndërlikime. Në mungesë të trajtimit, rreth 20% e personave të prekur prej saj vdesin. Nga rastet e trajtuara në mënyrë intensive, vetëm 2% e tyre vdesin, ku bëhet fjalë  përgjithësisht për fëmijë me moshë nën 1 vjeç.

Ethja tropikale: mbrojtja nga mushkonjat.
Ethja tropikale: mbrojtja nga mushkonjat.

Në ditët e sotme nuk disponohet asnjë vaksinë për mbrojtjen kundër ethes tropikale. Mbrojtja e vetme kundër saj konsiston në marrjen e masave të përgjithshme kundër pickimit nga mushkonjat, që janë:

  • Përdorimi i veshjeve me ngjyra të hapura dhe me mëngë të gjata, i pantallonave, këpucëve të mbyllura dhe çorapeve të gjata, veçanërisht gjatë dhe pas muzgut. Në zonat e prekura nga ethja tropikale, këto veshje rekomandohen të përdoren edhe gjatë ditës.
  • Aplikimi i produkteve kundër mushkonjave mbi zonat e zbuluara të lëkurës.
  • Pajisja e dritareve me rrjetë mbrojtëse kundër mushkonjave.

Dr. med. Fritz Grossenbacher

Fritz Grossenbacher ka studiuar Mjekësi në Bern. Ai zotëron një master në Edukim Mjekësor (Medical Education) nga universitet e Bernës dhe Çikagos dhe një Çertifikatë në "Teaching Evidence based Medicine" nga Qendra e Mbretërisë së Bashkuar Cochrane në Oksford.

Doris Zumbühl

Doris Zumbühl është një asistente klinike e diplomuar në Mjekësi. Ajo ka kryer disa kurse trajnimi te avancuara në gazetari, IT dhe përpunim grafik.

Dr. Yllka Themeli

Yllka Themeli ka studiuar Mjekësi të përgjithshme në Tiranë. Është specializuar në Endokrinologji, fushë në të cilën ka kryer edhe studimet pasuniversitare, si Masterin dhe Doktoraturën. Prej 18 vitesh specialiste Endokrinologe dhe njëkohësisht Pedagoge në Universitetin e Mjekësisë së Tiranës.