Ezofagu është një tub muskular, me gjatësi rreth 25-30 cm, që lidh gojën me stomakun. Ai shërben për të transportuar ushqimin drejt stomakut, me një shpejtësi 1-4 cm/sekondë. Ky transport kryhet në sajë të lëvizjeve ritmike të murit muskular të tij, në formën e valëve.  ezofag u ndahet prej stomakut nga sfinkteri  ezofag eal i poshtëm (sfinkteri gastro- ezofageal, që është një muskul rrethor në formën e unazës).

Ky sfinkter është shumë i rëndësishëm për funksionin që  kryen. Ai hapet gjatë gëlltitjes për të lejuar kalimin e përmbajtjes ushqimore në stomak. Në gjendjen e qetësisë, ai është plotësisht i mbyllur, duke penguar lëngun e stomakut të ngjitet në ezofag. 
 
Në disa gjendje të caktuara ai dobësohet, duke lejuar lëngun e stomakut të ngjitet në  ezofag. Në këto kushte, mukoza (shtresa e brendshme) e  ezofagut ekspozohet ndaj aciditetit të këtij lëngu, që manifestohet me djegësira në stomak. Kjo quhet sëmundja e refluksit gastro- ezofageal (SRGE).

Nëse ajo shoqërohet nga inflamacioni i mukozës së  ezofagut, flitet për  ezofagit nga refluksi. Në të tilla raste, inflamacioni shfaqet në pjesën e poshtme të  ezofagut, në afërsi të stomakut. Gjatë sëmundjes së zgjatur të refluksit, mukoza normale e  ezofagut (me epitel të sheshtë) mund të shndërrohet dhe të marrë aspektin e mukozës së stomakut (me epitel cilindrik). Ky ndryshim i mukozës në nivelin e poshtëm të  ezofagut përbën një dëmtim pararendës (predispozues) të kancerit, pra që mund të degjenerojë në kancer (adenokarcinomë). Kjo mukozë e ndryshuar quhet “mukoza e Barretit”, për pasojë edhe  ezofagu që paraqet këtë mukozë quhet  ezofagu i Barretit.

Kur sfinkteri që ndan stomakun nga ezofagu (sfinkteri gastro-ezofageal) nuk funksionon normalisht, lëngu i stomakut mund të ngjitet në ezofag duke shkaktuar sëmundjen e refluksit, me djegie në stomak, dhimbje pas kafazit të kraharorit ose dhimbje gjatë gëlltitjes. Inflamacioni i ezofagut nga refluksi (ezofagiti nga refluksi) shfaqet në 30-40% të rasteve me refluks.

Faktorët që favorizojnë ezofagitin nga refluksi janë:

• Çrregullimet e lëvizshmërisë së ezofagut, prej qëndrimit të zgjatur të lëngut të stomakut  në ezofag.
• Dobësimi i sfinkterit  të poshtëm të ezofagut, që nuk siguron më mbylljen e plotë të sfinkterit. 
• Hernia e diafragmës, me një stomak që gjendet plotësisht ose pjesërisht në kraharor.

Faktorët e rrezikut për zhvillimin e refluksit gastro-ezofageal:

• Duhanpirja e theksuar
• Disa medikamente, që shkaktojnë dobësim të sfinkterit të poshtëm të ezofagut.
• Veshjet tepër të shtrënguara.
• Konsumi i ushqimeve të rënda dhe të bollshme, veçanërisht  menjëherë ose pak para gjumit.
• Konsumi i ushqimeve të pasura në yndyrna.
• Konsumi i alkoolit, veçanërisht i alkoolit të fortë, që shkakton dëmtime në nivelin e mukozave.
• Mbipesha trupore e rëndësishme. 
  

Shenjat karakteristike të sëmundjes inflamatore të ezofagut nga refluksi janë dhimbjet prapa kafazit të kraharorit dhe/ose dhimbjet në pjesën e sipërme të barkut, të shoqëruara me ndjesinë e djegies, që merr origjinën në mes të pjesës së sipërme të barkut dhe përhapet në mes të kraharorit. Dhimbjet manifestohen shpesh disa orë pas ngrënies ose gjatë natës, kur personi gjendet në pozicionin shtrirë. Ndonjëherë, konsumi i lëngjeve acide (lëngjet e frutave), vera, salcat pikante, etj. provokon shfaqjen e tyre.

Diagnoza e inflamacionit të ezofagut (ezofagitit) përcaktohet nga mjeku specialist gastro-enterolog, duke u bazuar në:

• Njohjen e tij me simptomat e pacientit dhe historinë e fillimit të sëmundjes.
• Kryerjen e gastroskopisë, një egzaminim që i lejon mjekut të evidentojë ndryshimet e mukozës së ezofagut dhe të marrë material indor për biopsi.
• Matjen e aciditetit të stomakut gjatë 24 orëve, nëpërmjet futjes së një sonde të vogël, që lejon matjen e ph-it   në nivelin e ezofagut dhe stomakut.
  

Trajtimi i inflamacionit të ezofagut (ezofagitit) konsiston në trajtimin e refluksit gastro-ezofageal (SRGE), që është faktori kryesor shkaktar i tij. Refluksi trajtohet me medikamente. Trajtimi kirurgjikal përdoret vetëm tek personat ku medikamentet japin efekte të padëshiruara (tek 20-25% e rasteve).
 
Fatkeqësisht, sëmundja e refluksit  në format e shprehura të saj është shpesh kronike dhe ka nevojë për trajtim afatgjatë.

Në sëmundjen e refluksit përdoren:

• Medikamentet antiacide, që neutralizojnë aciditetin e lëngut të stomakut. Në varësi të nevojave, ato mund të përdoren për trajtimin e episodeve të djegësirave të lehta. Nuk rekomandohen për mjekim afatgjatë.
• Medikamentet që frenojnë sekretimin e lëngut acid. Mënyra e trajtimit me këto medikamente është e ndryshme, sipas rastit.
• Medikamentet që përshpejtojnë kalimin e shukut ushqimor përmes stomakut. Në disa raste ato mund të jenë tepër të dobishme, veçanërisht në rastin e gromësira ve dhe ndjesisë së ngopjes, të shoqëruar me dhimbje ose me diskomfort në zonën e stomakut.

Këshilla

• Në rast se simptomat e refluksit shfaqen rrallë dhe janë të lehta (djegie në stomak dhe gromësira me përmbajtje acide), mund të jenë të mjaftueshme masat e mëposhtme:
• Pakësimi ose ndërprerja e konsumit të alkoolit dhe duhanit
• Rënia në peshë në rastin e mbipeshës trupore
• Evitimi i kafesë dhe ushqimeve tepër pikante
• Konsumi i vakteve të vogla  dhe të shpeshta, me ushqime të varfra në yndyrna, për të ulur shkallën e ngjitjes së lëngut acid në ezofag
• Evitimi  i kapsllëkut, duke konsumuar ushqimet e përshtatshme, të pasura me fibra (perime, fruta)
• Vendosja e kokës në pozicion të ngritur gjatë natës, në mënyrë që të pengohet refluksi gjatë gjumit
• Evitimi  i veshjeve tepër të ngushta (veçanërisht në zonën e stomakut) 

Ndërhyrja kirurgjikale ka për qëllim të rikthejë funksionin e sfinkterit gastro-ezofageal, në mënyrë që të pengojë ngjitjen e lëngut të stomakut në ezofag.

Pjesa më e madhe e pacientëve me ezofagit (inflamacion të ezofagut) përgjigjen mirë ndaj mjekimit. Ezofagitet e përsëritura favorizojnë degjenerimin e qelizave  të mukozës së dëmtuar të ezofagut, që mund të çojë në shfaqjen e kancerit të ezofagut.

Gjithashtu, mund të zhvillohet edhe proçesi i fibrotizimit (trashjes) së ezofagut, që shkakton ngushtimin e hapësirës së tij. Në raste të rënda, pacienti mund të shfaqë vështirësi në gëlltitjen e ushqimit, për shkak të bllokimit të këtij të fundit në nivelin e ngushtimit.