Femuri është kocka e kofshës, koka e së cilës është e fiksuar në kyçin (artikulacionin) e legenit. Thyerja (fraktura) e qafës së femurit përfaqëson një çarje në afërsi të kyçit të legenit, ndërmjet kokës së femurit dhe pjesës kryesore të këtij të fundit.

Thyerja e qafës së femurit shfaqet shpesh tek personat e moshuar, pas një rrëzimi, gjatë të cilit pesha e trupit bie mbi legen. Këto tipe thyerjesh favorizohen nga prania e osteoporozës. Madje, kur osteoporoza është e theksuar, edhe një lëvizje e thjeshtë mund të mjaftojë për të shkaktuar krisje të kokës së femurit.

Tek pacientët më të rinj, thyerja e kokës së femurit ndodh më shpesh pas një goditjeje të fortë, si psh. gjatë një aksidenti me makinë ose gjatë ushtrimit të sportit të skive. Që të shkaktojë këtë lloj dëmtimi, shtypja mbi njërën këmbë duhet të jetë jashtëzakonisht e fortë.

Thyerja e qafës së femurit ka nevojë për ndërhyrje kirurgjikale në orët e para pas aksidentit, në mënyrë që të evitohet nekroza (dalja jashtë funksionit për shkak të mosfurnizimit me gjak) e një pjese ose të gjithë kokës së femurit.

Faktorët e rrezikut, që mund të favorizojnë rrëzimet tek personat e moshuar:

• Ecja e pasigurt;
• Çrregullimet e shikimit;
• Çrregullimet e ekuilibrit (marrje mendsh);
• Çrregullimet e vëmendjes (si psh. gjatë demencës senile);
• Muskulatura e dobësuar, reflekset e ngadalshme;
• Ulja e presionit të gjakut (siç ndodh p.sh., pas ngritjes së menjëhershme në këmbë)
• Medikamente të ndryshme;
• Rrethana të papërshtatshme (si p.sh. prania e pengesave, telave, pragut të derës, sipërfaqet e rrëshqitshme, lagështira, ndriçimi i dobët).

Shkaqet e thyerjes së qafës së femurit:

• Rrëzimi mbi zonën e legenit tek personat e moshuar;
• Osteoporoza
• Shtypja me shumë forcë e zonës së legenit (gjatë një aksidenti me makinë ose gjatë ushtrimit të sportit të skive) tek personat e rinj.
  

Pacienti që ka pësuar thyerje të kokës së femurit (kockës së kofshës), paraqet këto simptoma:

• Paaftësi për të kryer lëvizje të shpejta dhe të plota.
• Dhimbje të forta në zonën e kofshës, aq sa nuk mund ta ngrejë dot këmbën e asaj ane.
• Dhimbja shtohet në prekje.
• Mund të konstatohet enjtje në anën e dëmtuar të legenit.
• Sipas zonës së thyerjes, këmba mund të jetë shkurtuar dhe kthyer anash.
• Në raste më të rralla, këmba nuk mund të kthehet anash dhe dhimbja mund të shfaqet në zonën e gjurit. Kjo situatë bën që, fillimisht, të mos dyshohet për thyerje të kokës së femurit.
• Dëmtimet e enëve të gjakut dhe nervave konstatohen më tepër tek pacientët e rinj, zakonisht pas goditjeve të forta.

Për të diagnostikuar thyerjen e kokës së femurit (kockës së kofshës), mjeku specialist ortoped duhet:

• Të informohet në mënyrë të detajuar rreth tipit të aksidentit, kohës dhe vendit të goditjes. Këto të dhëna, së bashku me moshën e pacientit e bëjnë mjekun të dyshojë për këtë diagnozë.
• Për konfirmimin e diagnozës ndihmon kryerja e radiografive, skanerit (CT) dhe rezonancës magnetike të legenit. Kjo e fundit ndihmon për të përjashtuar dëmtime të tjera të kësaj zone.

Rrallë mund të ndodhë që një thyerje e qafës së femurit të stabilizohet plotësisht nëpërmjet trajtimit konservativ (pa operacion). Në pjesën më të madhe të rasteve është e nevojshme ndërhyrja kirurgjikale.

Trajtimi konservativ (pa operacion) konsiston në:

• Qëndrimin në shtrat për 10-14 ditë;
• Fiksimin e këmbës në pozicion të palëvizshëm;
• Parandalimin e trombozave të mundshme;
• Trajtimin për lehtësimin e frymëmarrjes (nëse është i nevojshëm);
• Proçesin e riaftësimit (pas 2 ose 3 ditësh), fillimisht me kujdes, më pas me rritje progresive të ngarkesës mbi këmbën e dëmtuar për një periudhë 4 javore.
  

Personat e moshuar pësojnë shpesh ndërlikime pas episodit të thyerjes së kokës së femurit (kockës së kofshës). Kjo vjen si pasojë e sëmundjeve të tjera të pranishme (p.sh. problemet kardio-vaskulare), të qëndrimit në shtrat për periudha të gjata kohore ose prej vetë traumës së legenit.

Ndërlikimet e mundshme gjatë ose pas operacionit:

• Dëmtimet e enëve të gjakut, nervave ose tendineve;
• Trombozat e venave të këmbës / Embolia e mushkërive;
• Infeksionet;
• Pneumonia (Inflamacioni i mushkërive);
• Zhvendosja e thyerjes;
• Përkeqësimi i pllakës metalike ose i protezës së legenit;
• Formimi i një kyçi të rremë (pseudoartroza);
• Dalja jashtë funksioni (nekroza) e kokës së femurit;
• Probleme me shërimin e plagës;
• Gjakderdhje.