logo
Përgatitur dhe përshtatur nga sprechzimmer.ch.
Kontribuesit (Dr. med. Fritz GrossenbacherDoris ZumbühlDr. Yllka Themeli)
Goditja nga dielli: rënia e rrezeve të forta të diellit (UV) në zonën e kokës dhe të qafës.
Goditja nga dielli: rënia e rrezeve të forta të diellit (UV) në zonën e kokës dhe të qafës.

Rrezet e diellit UV (ultraviolet) janë shkaku i goditjes nga dielli. Sëmundja paraqitet në formën e një inflamacioni steril të meningjeve, që njihet si meningit. Emërtohet “steril”, sepse ky inflamacion nuk shkaktohet as nga bakteriet, as nga viruset, por vetëm nga rrezatimi diellor. Simptomat kryesore të një meningiti steril janë të njëjta me ato bakteriale ose virale: dhimbje koke e fortë dhe ngurtësim i qafës.
 
Kujdes: Nuk duhet ngatërruar goditja nga dielli me goditjen nga nxehtësia, sepse kjo e fundit shkaktohet nga rritja e nxehtësisë trupore, pavarësisht rrezatimit diellor.

Goditja nga dielli ka nevojë të menjëhershme për freskim dhe zhvendosje në hije të personit të prekur. Situata mund të jetë vdekjeprurëse, nëse shkakton ethe të fortë ose humbje të ndërgjegjes.

Shkak i kësaj situate është rënia e rrezeve të  diellit (UV) në zonën e kokës dhe të qafës. Këto rreze përshkojnë flokët, lëkurën dhe kockat e kafkës, duke depërtuar në tru.

Rritja e shkallës së furnizimit të trurit me gjak shkakton nxehje lokale dhe, për pasojë, inflamacion të meningjeve. Ashtu si edhe në rastin e goditjes nga nxehtësia, temperatura e jashtme e lartë apo një sforcim fizik i rëndësishëm, mund të ndikojnë në shfaqjen e goditjes nga dielli.

Kjo gjendje mund të shkaktohet edhe nga qëndrimi në lartësi apo mbi një sipërfaqe të ngrirë, nën rrezatimin e fortë diellor.

Personi i goditur nga dielli karakterizohet nga këto simptoma:

Goditja nga dielli: kushtojini vëmendje ankesave pas djegies nga dielli.
Goditja nga dielli: kushtojini vëmendje ankesave pas djegies nga dielli.
Simptomat e përshkruara më sipër flasin përgjithësisht për goditje nga dielli, nëse shfaqen pas një qëndrimi për kohë të gjatë në diell. Goditja nga dielli përbën urgjencë dhe duhet menaxhuar nga një mjek, veçanërisht nëse pacienti paraqet edhe të vjella ose humbje të ndërgjegjes.
Goditja nga dielli: nëse vetëdija është e errët, ngurtësimi i qafës mund të rrezikojë jetën.
Goditja nga dielli: nëse vetëdija është e errët, ngurtësimi i qafës mund të rrezikojë jetën.

Menjëherë pas shenjave të para, personi duhet larguar nga dielli dhe të zhvendoset në një ambient të freskët (në shtëpi, nën hijen e pemëve, në ajër të pastër, nën një çadër apo strehë mbrojtëse).

Veprimet e menjëhershme në të tilla raste

Kur personi është i ndërgjegjshëm:

  • duhet të shtrihet  në mënyrë korrekte me kokën të vendosur në pozicion të ngritur dhe veshje të lirshme e që nuk e shtrëngojnë në trup
  • i vendosen kompresa të freskëta në kokë dhe në qafë, mundësisht në të gjithë trupin, për ta freskuar. Kujdes:  nuk duhen vendosur asnjëherë qese me akull direkt në kokë
  • i jepet një pije e freskët, ndoshta e vakët (por jo e nxehtë!) në formën e çajit me sheqer, lëngut të mishit ose të perimeve, ose përzierje e ujit me pak lëng frutash dhe me pak kripë (për të kompensuar humbjen e kripës)     

Nëse personi nuk është i ndërgjegjshëm:

  • të njoftohet ndihma e shpejtë ose një mjek
  • të vendoset pacienti në pozicionin anësor të sigurisë, dhe të mos lihet vetëm
  • të mbulohet gjithë trupi me një mbulesë të freskët, por të mos vendoset akull në kokë
Goditja nga dielli: mbrojtje nga rrezet e diellit.
Goditja nga dielli: mbrojtje nga rrezet e diellit.

Për të parandaluar goditjen nga dielli, rekomandohet:

  • Të evitohet qëndrimi në diell për kohë të gjatë, veçanërisht në orët e mesditës.
  • Të mbahet kapele: nëse është e mundur me material ajrosës.
  • Të mbrohemi nga dielli nëpërmjet veshjeve të përshtatshme për temperaturën.
  • Të konsumohen lëngje në sasi të mjaftueshme: të paktën 2-3 litra në ditë. 
  • Të përdoren syze mbrojtëse ndaj diellit, me një tregues të lartë të mbrojtjes UV, madje edhe gjatë qëndrimit në dëborë.
  • Të evitohet konsumi i alkoolit.
  • Të evitohen qëndrimet në ambiente të populluara, kur bën shumë nxehtë.  

Kujdes: qëndrimi për kohë të gjatë në ujë, pa e mbrojtur kokën me kapele, mund të shkaktojë goditje nga dielli!

Rregullat gjatë të nxehtit

  • Të evitohen aktivitetet fizike.
  • Të përdoren veshje sa më të freskëta, me ngjyra të çelura.
  • Të konsumohen sasi të mëdha lëngjesh, shoqëruar edhe me sasi të mjaftueshme të kripës në ushqim dhe lëngje.
  • Të konsumohen ushqime të freskëta dhe me efekt freskues.

Dr. med. Fritz Grossenbacher

Fritz Grossenbacher ka studiuar Mjekësi në Bern. Ai zotëron një master në Edukim Mjekësor (Medical Education) nga universitet e Bernës dhe Çikagos dhe një Çertifikatë në "Teaching Evidence based Medicine" nga Qendra e Mbretërisë së Bashkuar Cochrane në Oksford.

Doris Zumbühl

Doris Zumbühl është një asistente klinike e diplomuar në Mjekësi. Ajo ka kryer disa kurse trajnimi te avancuara në gazetari, IT dhe përpunim grafik.

Dr. Yllka Themeli

Yllka Themeli ka studiuar Mjekësi të përgjithshme në Tiranë. Është specializuar në Endokrinologji, fushë në të cilën ka kryer edhe studimet pasuniversitare, si Masterin dhe Doktoraturën. Prej 18 vitesh specialiste Endokrinologe dhe njëkohësisht Pedagoge në Universitetin e Mjekësisë së Tiranës.