Leishmanioza është një sëmundje infektive tropikale, relativisht e rrallë. Ajo haset përgjithësisht në zonat tropikale dhe subtropikale, me përjashtim të Australisë. Vitet e fundit kjo sëmundje është konstatuar edhe në vendet e mesdheut. Ajo shkaktohet nga disa parazitë të vegjël, të cilët transmetohen tek njeriu nëpërmjet pickimit nga mushkonjat e infektuara.

Në varësi të formës së sëmundjes, simptomat mund të variojnë nga ulçera (plagë) relativisht beninje në lëkurë, deri në çrregullim të funksionit të organeve me rëndësi jetike (ethja e zezë), të cilat mund të shkaktojnë vdekjen e pacientit edhe disa vite pas infektimit. Periudha e inkubacionit (nga momenti i infektimit deri në momentin e shfaqjes së simptomave të para) mund të zgjasë ndonjëherë me vite, që e bën diagnozën tepër të vështirë. Në rastin e ethes së zezë, i sëmuri vdes brenda 1-2 vjetësh.

 

Në varësi të tipit të parazitit të leishmanias, sëmundja manifestohet në tri forma, secila me një ecuri më pak ose më shumë të rëndë:

• Leishmanioza e lëkurës: paraziti prek lëkurën, në të cilën shfaqen ulçera relativisht beninje (me ecuri të mirë)
• Leishmanioza e lëkurës dhe mukozave: paraziti prek më tepër mukozat sesa lëkurën, duke shkaktuar defekte (gjymtime) në nivelin e fytyrës.
• Leishmanioza viscerale: paraziti prek organet vitale si lëkurën, shpretkën ose mëlçinë (forma Kala Azar).

Leishmanioza transmetohet tek njeriu nga mushkonjat e infektuara, kryesisht gjatë muzgut. Më të rrezikuar për t`u prekur janë personat me lëkurë të dëmtuar, gjatë shtypjes së mushkonjave në zonat e dëmtuara.

Në ditët e sotme, paraziti i leishmaniozës nuk është i pranishëm vetëm në zonat tropikale. Shumë raste të infektuara prej tij janë raportuar në vende mesdhetare, si Italia dhe Portugalia. Pjesa më e madhe e turistëve të infektuar e kanë marrë sëmundjen gjatë udhëtimeve në Amazonën boliviene (Amerikën e jugut). 

Periudha e inkubacionit mund të variojë nga disa javë deri në disa muaj, madje edhe vite.

Leishmanioza e lëkurës:

• Skuqje e lëkurës
• Enjtje të lokalizuara
• Formimi i ulçerave të padhimbshme, të cilat zhduken disa muaj pas cikatrizimit (mbylljes së plagës).
• Leishmanioza e lëkurës dhe mukozave:
• Formimi i ulçerave mbi mukozën e hundës, të fytit dhe në buzë.
• Shkatërrimi i lëkurës, muskujve dhe kërceve në nivelin e fytyrës, duke shkaktuar ndonjëherë deformime të rëndësishme në këto zona.

Leishmanioza viscerale:

• Dobësi e përgjithshme, mungesë e oreksit
• Dhimbje e barkut dhe diarre shpesh me gjak.
• Rënie në peshë
• Ethe
• Zmadhim i mëlçisë
• Zmadhim i shpretkës
• Rënie e flokëve
• Mbajtje e ujit në organizëm (edema)
• Hemorragji që rrezikojnë jetën e pacientit.
• Çrregullime të hemogramës (mbjelljes së gjakut)

Diagnostikimi i leishmaniozës bazohet tek:

• Njohja e mjekut në mënyrë të detajuar me simptomat e pacientit, duke përfshirë edhe historinë e sëmundjes (udhëtimet jashtë vendit)
• Analizat e gjakut (çrregullimet e hemogramës) për të përjashtuar praninë e sëmundjeve të tjera si tuberkulozi ose lebra. Në ditët e sotme sëmundja është përgjithësisht e diagnostikueshme nëpërmjet evidentimit direkt të parazitit në materialin gjenetik (metoda  PCR).
• Diagnoza e leishmaniozës mund të konfirmohet vetëm nga biopsia e realizuar në materialin indor.

Për trajtimin e leishmaniozës përdoren medikamente të ndryshme, të cilat mund të merren nga goja në formën e tabletave, ose me injeksione. Zgjedhja e medikamentit varet nga forma e sëmundjes. Kështu, mund të përdoren derivatet e antinomit, medikamentet antifungale ose edhe miltefosina që, në fakt, është ende në nivel studimor. Në rastet me diarre dhe hemorragji të rëndë, nevojitet trajtimi në kushte spitalore.

 

Megjithë medikamentet e disponueshme, 3-20 % e pacientëve vdesin nga kjo sëmundje. Përmes ndërlikimeve të rënda, mund të përmendim gjymtimet dhe deformimet e rëndësishme. Në rastet me prekje të organeve (forma viscerale), pjesa më e madhe e pacientëve vdesin brenda dy vjetësh. 

Për parandalimin e leishmaniozës, duhet patur parasysh:

• Nuk egziston asnjë vaksinë për mbrojtje kundër leishmaniozës.
• Përdorimi i produkteve kundër mushkonjave, veçanërisht në kohën e muzgut
• Veshja e rrobave të gjata dhe e këpucëve të mbyllura
• Pushime në vende pa mushkonja
• Vendosja e rrjetave që pengojnë futjen e mushkonjave në dyer dhe në dritare, si dhe përdorimi i produkteve që i largojnë ato.

Mushkonjat nuk fluturojnë lart dhe janë zakonisht të pranishme në sipërfaqen e tokës. Për pasojë: Kujdes! Në zonat e rrezikuara për leishmaniozë: mos ngrini kamping, mos flini në tokë dhe mbi të gjitha, dhoma e hotelit të gjendet të paktën në katin e dytë.