Sipas legjendës, Akili i paprekshëm vdiq për shkak të një plagosjeje në thembrën e këmbës. Edhe në ditët e sotme, tendini i Akilit përfaqëson ende një nga pjesët më të ndjeshme ndaj plagosjeve, megjithëse është një nga tendinet më të forta të trupit të njeriut.

Njihen dy forma të këputjes së tendinit të Akilit: këputja akute (e menjëhershme), pa simptoma, dhe ajo e pjesshme. 

Problemet kronike në këtë zonë shkaktohen nga degjenerimi i tendinit. Personat e moshuar, ose ata që vuajnë nga sëmundje kronike, si diabeti, artriti reumatoid ose sëmundje të tjera reumatizmale, janë përgjithësisht më të predispozuar për ta zhvilluar këtë fenomen. 

Këputja e tendinit të Akilit shfaqet shpesh gjatë ushtrimit të një sporti, në fushën e tenisit, gjatë vallëzimit ose gjatë ushtrimeve aerobike. Zakonisht ai ndodh tek personat që janë amatorë në fushën e sportit, me moshë nga 30-50 vjeç. 

Këputja e tendinit të Akilit mund të trajtohet pa operacion. Megjithatë, specialistët rekomandojnë më shumë operacionin, sepse në rast të kundërt, qëndrimi i këmbës pa lëvizur për një kohë më të gjatë, mund të shkaktojë atrofi muskulare (pakësim të masës muskulare), trombozë, këputje të re të tendinit të Akilit, si dhe humbje të forcës.

Hedhja ose kërcimi janë shkaqet më të shpeshta të këputjes së tendinit të Akilit. Gjithashtu, rol të veçantë luan edhe ngarkesa e madhe mbi tendinin. Sportistët profesionistë preken rrallë nga ky fenomen, pasi ata stërviten (nxehen) mjaftueshëm përpara se të fillojnë një aktivitet sportiv të caktuar.

Këputja akute (e menjëhershme) e tendinit të Akilit manifestohet me një kërcitje të fortë në thembrën e këmbës. Menjëherë pas kësaj, për shkak të dhimbjeve, lëvizja e këmbës në drejtim të tibias (kockës së trashë të kërcirit) është e pamundur. Gjithashtu, pacienti nuk mund të qëndrojë mbi majat e gishtërinjve.

Simptoma të tjera:

• Dhimbje të menjëhershme dhe të forta pas aksidentit
• Formimi i një boshllëku në thembër, që përfaqëson shenjën tipike të këputjes së tendinit të Akilit.
• Pamundësia për të lëvizur vetë këmbën dhe për t’u hedhur (për të kërcyer).
• Mund të shfaqet një enjtje në pjesën e pasme të kyçit të këmbës.

Për vendosjen e diagnozës së këputjes së tendinit të Akilit janë mjaft të rëndësishme këto elemente:

• Përshkrimi i aksidentit dhe i simptomave të shfaqura pas tij, në veçanti prania e një zhurme “kërcitjeje”.
• Pamundësia për të lëvizur këmbën ose për të qëndruar në majë të gishtërinjve.
• Të gjitha këto e ndihmojnë mjekun specialist ortoped në diagnostikimin e kësaj sëmundjeje.

Testi që konfirmon diagnozën:

• Bëhet fjalë për testin e Tomson-it, gjatë kryerjes së të cilit mjeku shtyp pulpën e këmbës. Ky veprim duhet të pasohet automatikisht nga përkulja e këmbës. Nëse kjo nuk ndodh, diagnoza është e konfirmuar.

Egzaminimet radiologjike:

• Ekografia e këmbës, që lejon zbulimin e një boshllëku të tendinit, në rreth 70% të rasteve.
• Radiografitë, për të përjashtuar një frakturë (thyerje) ose një këputje kockore të tendinit.
• Rezonanca magnetike, që kryhet në rastet kur dyshohet për këputje të pjesshme të tendinit të Akilit.

Trajtimi i urgjencës duhet të kryhet, nëse e lejojnë mundësitë, në vendin e aksidentit. Ai konsiston në skemën PANN, të paraqitur më poshtë:

• P-pushim, që nënkupton ndërprerjen e menjëhershme të aktivitetit fizik (sportiv), për shkak të pamundësisë për të lëvizur automatikisht këmbën.
• A-akull, që nënkupton vendosjen e akullit në zonën e dëmtuar, por vetëm me kusht që të mos ketë plagë të hapur në të.
  Kujdes: akulli nuk duhet të vendoset direkt në lëkurë, sepse mund të shkaktojë dëmtime të lëkurës prej të ftohtit.
• N-ngjeshja, që nënkupton vendosjen e fashove shtrënguese, që pengojnë enjtjen.
  Kujdes: zona e fashuar duhet të kontrollohet rregullisht, pasi mund të shfaqen probleme prej furnizimit të pamjaftueshëm me gjak të saj.
• N-ngritja, që nënkupton vendosjen e gjymtyrëve (krahëve, këmbëve) të dëmtuara në pozicion të ngritur, pasi ky pozicion favorizon furnizimin me gjak dhe rënien e enjtjes.

Në rastin e këputjes së tendinit të Akilit, proçesi i shërimit zhvillohet normalisht, pa ndërlikime. Kjo do të thotë që, pas një trajtimi konservativ ose kirurgjikal, duhet të rikthehet lëvizshmëria normale, si përpara aksidentit.

Në raste të rralla, mund të konstatohen probleme të enëve të gjakut, infeksione dhe shkurtim ose zgjatje e tendinit. Ashtu si për çdo operacion, edhe në këtë rast egziston rreziku i infektimit të plagës ose i trombozave.

Për të parandaluar këputjen e tendinit te Akilit, është mjaft e rëndësishme të respektohen disa rregulla, si:

• Kryerja në mënyrë të rregullt e aktiviteteve sportive, që sigurojnë elasticitetin e muskujve dhe tendineve.
• Kryerja e ushtrimeve të tërheqjes përpara dhe pas aktiviteteve sportive.
• Evitimi i sporteve të rënda dhe që mbartin rrezik për trauma.
• Të përdoren veshje mbrojtëse gjatë ushtrimit të sporteve që angazhojnë shumë këmbët.